فرش دورو ابریشم دستباف ترکمن- کد 3/10

فرش دو رو ابریشم دستباف ترکمن

فرش دورو ابریشم نوعی فرش دستباف است که با ابریشم بافته می‌شود. خاستگاه فرش‌های دورو به استان خراسان شمالی، روستای دویدوخ و توسط ترکمن های ایران بافته می شود. فرش دستباف ابریشم به خاطر ویژگی ها خاص و منحصر به فردی که دارد چیزی فراتر از یک قالی معمولی می باشد. این فرش دستباف همانطور که از نام آن می توان حدس زد یک فرش دستباف باکیفیت می باشد که برخلاف سایر فرش های دست بافت، دو طرف آن بافته می شود. الیاف استفاده شده برای بافت این قالی از ابریشم طبیعی می باشد و بخاطر همین دو ویژگی اصلی، این قالی از ارزش بالایی برخوردار می باشد، تا جایی که حتی این فرش به ثبت جهانی نیز رسیده است.

نحوه بافت فرش دورو ابریشم

دار قالی که برای بافت این فرش ها استفاده می شود اصولا به صورت عمودی و پایه دار می باشند تا دو بافنده بتوانند به طور همزمان کار بافت را انجام دهند. کار بافت به این صورت انجا می شود که بافنده ای که روی فرش را می بافد پس از اینکه یک رج (یک لایه افقی) را کامل بافت یک پود نازک روی رج خود میزند تا رج را محکم کند. سپس بافنده دوم شروع به بافت پشت قالی می کند و پس از اتمام علاوه بر پود نازک یک پود کلفت نیز استفاده می کند تا فرش استحکام خود را حفظ کند.

البته لازم است اشاره کنیم این نحوه بافت برای فرش دورو ابریشمی استفاده می شود که از گره های مساوی در طول و عرض برخوردار باشد، فرقی نمی کند که نقشه آنها یکسان باشد یا فرق داشته باشد، فقط تعداد یکسان بودن گره ها مهم می باشد در غیر اینصورت اگر اندازه گره های آنها یکسان نباشد لازم است در نقشه ای که کوچکتر است ساده بافی صورت پذیرد.

در بافت فرش دورو ابریشم دویدوخ از چله کشی و گره ترکی استفاده می شود و یکی از طرح های رایج بافت این قالی به این شکل است که  طرحی که بر روی بافت قرار دارد گل می باشد و پشت آن درخت می باشد. دو قالیباف به صورت همزمان کار بافت را شروع می کنند تا یکی از آنها طرح رویی و دیگر طرح پشت را ببافند. می توان بافت را این طوری شروع کرد که در شروع کار یکی گل را ببافد و سپس دیگری هم در پشت دار درخت را ببافد.

رنگرزی نخ فرش ابریشم دو رو ابریشم

مردمان ترکمن در ابتدا از برگ‌های درخت توت و کرم ابریشم برای تولید پیله اقدام می‌کنند.
زمانی که پیله آماده شد فرایند تهیه نخ ابریشم شروع می‌شود.
نخ‌ها‌ی تهیه شده، خام هستند و نیاز به رنگرزی دارند. لذا با بهره بردن از رنگ‌های طبیعی، نخ‌های ابریشمی را رنگ می‌کنند.
رنگرزی سنتی ابریشم توسط بانوان هنرمند خراسان شمالی در شهرستان راز‌و‌جرگلان، انجام می‌شود. و این هنری است که همچنان اصالت خود را حفظ کرده است.

علت رزنگرزی موفق این بانوان هنرمند، استفاده از گیاهانی از جمله روناس، پوست انارو گردو در رنگرزی است.
آنان قبل از رنگرزی، نخ‌های سفید ابریشم را با آب داغ و صابون حل شده، آغشته می‌کنند. و سپس راهی چشمه روستا می‌شوند تا نخ‌های آغشته به صابون را بشویند.
سپس گیاهانی از جمله روناس، پوست انار و گردو را در دیگ رنگرزی می‌ریزند.
بعد منتظر داغ شدن آب می‌مانند. و بعد از اینکه آب به دمای مورد نظر رسید، نخ های خام ابریشم را به درون دیگ می‌ریزند. بعد از نیم ساعت، نخ‌ها رنگ گرفته و آماده می‌شوند.
بعد از آن، نخ‌های رنگی ابریشمی را از دیگ خارج کرده و پهن می‌کنند تا خشک شوند.
پس از خشک شدن، نخ‌ها برای بافتن نقش و نگارهای ماندگار فرش دویدوخ  آماده می‌شود.

نخ فرش ابریشم دو رو ابریشم

ابریشم‌هایی که برای بافت فرش دورو استفاده می‌شود ، ابریشم‌های طبیعی هستند.
نکته جالب اینکه مردم ترکمن خودشان اقدام به تولید ابریشم طبیعی می‌کنند. همه نخ‌های این فرش از پیله کرم ابریشم و در روستای دویدوخ تهیه می‌شود.

ترکمن‌ها با استفاده از برگ‌های درخت توت و کرم‌های ابریشمی، ابتدا پیله تولید می‌کنند.
بعد از آن با استفاده از رنگ‌های طبیعی، نخ‌های ابریشمی را رنگ می‌کنند. و با استفاده از طرح‌ها و نقشه‌ها و ذهن خلاق خود، قالیچه‌های زیبایی بافت می‌کنند.